قانون حق پخش در مجلس تصویب شد

جارستان: بالاخره گام بزرگی در مسیر تحقق یکی از مهم‌ترین مطالبات باشگاه‌های ایرانی برداشته شد؛ موضوعی که سال‌ها به عنوان یک خلأ اساسی در ساختار اقتصادی ورزش ایران مطرح بود. امروز مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی لایحه جامع باشگاه‌داری، ماده‌ای را به تصویب رساند که می‌تواند تحولی جدی در حوزه درآمدزایی باشگاه‌ها و استقلال مالی آن‌ها ایجاد کند. این اتفاق از آن جهت اهمیت دارد که در تمام کشورهای صاحب فوتبال و ورزش حرفه‌ای، حق پخش تلویزیونی یکی از اصلی‌ترین منابع مالی باشگاه‌ها محسوب می‌شود، اما در ایران همواره مغفول مانده بود.

نمایندگان مجلس در جلسه علنی امروز و پس از شنیدن نظرات موافقان و مخالفان، ماده ۱۷ لایحه جامع باشگاه‌داری را با ۲۴۱ رأی موافق، ۳ رأی ممتنع و بدون رأی مخالف به تصویب رساندند. این ماده که به اتفاق آرا تأیید شد، باشگاه‌ها را ذی‌نفع اصلی تمامی حقوق ناشی از برگزاری مسابقات و رویدادهای رسمی باشگاهی معرفی می‌کند. چنین مصوبه‌ای به معنای آن است که برای اولین بار در قانونگذاری کشور، جایگاه واقعی باشگاه‌ها در بهره‌برداری از حقوق مالی و معنوی مسابقات به رسمیت شناخته شده است.

طبق این ماده، باشگاه‌ها مالک حقوقی همچون منافع مالی و معنوی، حقوق سمعی و بصری، ضبط رادیویی، تولید و پخش تلویزیونی، حقوق چندرسانه‌ای و حتی بهره‌برداری از آرم و نشان‌های تجاری خود خواهند بود. بدین ترتیب هرگونه استفاده و بهره‌برداری از این حقوق منوط به توافق مستقیم با باشگاه‌هاست. این بند از قانون عملاً راه را برای شفافیت مالی و افزایش درآمدهای مستقل تیم‌ها باز می‌کند؛ درآمدهایی که تاکنون توسط ساختار انحصاری پخش تلویزیونی نادیده گرفته شده بود.

در تبصره نخست این ماده، به منظور حفظ دسترسی عمومی به پخش مسابقات، سازمان برنامه و بودجه موظف شده است اعتبارات لازم برای پرداخت حق پخش تلویزیونی و حقوق چندرسانه‌ای را بر اساس آیین‌نامه‌ای که با همکاری صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدوین می‌شود، تأمین کند. این بخش اهمیت زیادی دارد، زیرا از یک سو حق قانونی باشگاه‌ها محفوظ می‌ماند و از سوی دیگر مخاطبان عمومی نیز همچنان امکان تماشای رایگان مسابقات را خواهند داشت.

همچنین در تبصره دوم این مصوبه، وزارت ورزش و جوانان موظف شده است حداکثر سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون و با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آیین‌نامه‌ای جامع درباره نحوه تأمین، تقسیم و تسهیم منافع مالی و معنوی تهیه کند. این آیین‌نامه باید کیفیت و کمیت سهم باشگاه‌ها و دیگر ذی‌نفعان را مشخص کرده و تکلیف دستگاه‌های مرتبط را روشن سازد. چنین سازوکاری می‌تواند مانع اختلافات احتمالی و ابهامات حقوقی در آینده شود.

در سال‌های گذشته، باشگاه‌های ایرانی بارها نسبت به بی‌توجهی به حق پخش اعتراض کرده بودند و کارشناسان آن را یکی از دلایل اصلی مشکلات مالی و ضعف زیرساخت‌های حرفه‌ای می‌دانستند. در حالی که در فوتبال اروپا و بسیاری از کشورهای آسیایی، بخش عمده درآمد باشگاه‌ها از محل حق پخش تأمین می‌شود، در کشور همواره این حق نادیده گرفته شده و باشگاه‌ها وابسته به منابع دولتی یا اسپانسرینگ مقطعی باقی مانده‌اند. حالا تصویب این ماده می‌تواند مسیر جدیدی را برای استقلال مالی آن‌ها هموار کند.

با وجود این، هنوز راه طولانی تا اجرای کامل این قانون باقی مانده است. تدوین آیین‌نامه‌ها، تأمین بودجه، شفافیت در تقسیم منافع و همکاری دستگاه‌های مختلف، عواملی است که تحقق واقعی این مصوبه را تعیین خواهد کرد. با این حال، آنچه امروز در مجلس تصویب شد، نقطه عطفی در تاریخ ورزش ایران است؛ نقطه‌ای که اگر به‌درستی اجرا شود، می‌تواند باشگاه‌ها را از بحران‌های مالی برهاند و اقتصاد ورزش کشور را متحول سازد.